De uitslagenanalyse van: Melvin Könings

Wat een politieke aardverschuiving in West Betuwe. De opkomst was best goed met 60,3% (landelijk gemiddelde was 50,3%). En 3 jaar geleden, bij de herindeling dus niet gelijktijdig met de rest van het land, was de opkomst nog 52,5%. Dus eerste conclusie is: aan de kiezer heeft het niet gelegen, die is relatief in ruime getale op komen dagen. Het politieke excuus “ja, maar mijn kiezers bleven thuis” gaat dus niet op.

Volgens de NOS en ANP stijgt Dorpsbelangen van 5 naar 10, een verdubbeling dus in de gemeenteraad. Alleen Leefbaar Lokaal Belang, GroenLinks en D66 gaan er heel licht procentueel op vooruit, maar dat levert deze partijen geen nieuwe raadszetels op. De rest van de raad krijgt dus electoraal klappen. Zes partijen verliezen dus in meer of mindere mate. De VVD, PvdA en ChristenUnie moeten elk 1 raadslid inleveren en het CDA zelfs 2 raadsleden. Relatief gezien zijn CDA en PvdA de grootste verliezers, zij halveren (procentueel en in zetels). Deze partijen krijgen nadrukkelijk de electorale boodschap 4 jaar lang de oppositiebanken op te zoeken.

Zo worden de machtsverhoudingen opnieuw geschikt. Dat betekent in de praktijk dat Dorpsbelangen het vrij vette mandaat van de kiezer krijgt om door te regeren. Electoraal zou het logisch zijn om dan eerst met de andere winnaars aan tafel te gaan om te kijken of er een coalitie mogelijk is. Op de inhoud verschillen de partijen lokaal immers nauwelijks van mening. Dat zou een coalitie Dorpsbelangen. Leefbaar Lokaal Belang WB, GroenLinks en D66 op moeten leveren, die hebben samen 17 zetels van de 31 zetels. Of anders gezegd, dat zou een lokaal en links-liberale coalitie opleveren, dat zou de logische en voor de kiezer eerlijke afspiegeling zijn van deze uitslag. En dat staat best haaks op de lokaal rechts-conservatieve coalitie die tot nu toe de boel regeerde.

Politiek volgt echter niet zo vaak de logica, het gaat ook om mensen. De vraag is bijvoorbeeld of Rutger van Stappershoef wel goed samen door één deur kan met Petra van Kuilenburg en of ze echt kunnen samenwerken op basis van vertrouwen. Vrij recent nog ging dat niet goed, crashte hun college en stopten ze hun politieke ruzies in de doofpot. GroenLinks mede op de bok zetten zou recht doen aan de uitslag, maar dan zullen ze wel realistische voorstellen moeten accepteren (en niet mokken dat de hele gemeente met windmolens moet worden volgebouwd). D66 lijkt op afstand een vrij betrouwbare en constructieve coalitiepartij.

Partijen als ChristenUnie, VVD, Verenigd WB en SGP moeten even op hun tong bijten, als verliezer kan en mag je niet hard op de trom slaan of rekenen op positie in de coalitie. Niet uitgesloten is dat één van deze clubs toch als coalitievuller wordt ingezet. Echter, om daar dan weer een rechts-conservatieve coalitie van te smeden, zou geen recht doen aan deze uitslag. Dus logischerwijze zou de SGP sowieso afvallen, ook in het licht van hun principiële standpunt over de zondagsopening (dat is voor hun een 100% breekpunt). De SGP is ook weer relatief te groot om deel te nemen aan een nieuwe coalitie, Dorpsbelangen zal eerder willen regeren met “een paar kleintjes”; verdeel-en-heers is immers een strategie die al zo oud is als de weg naar Rome.

Kortom, het worden nog best spannende onderhandelingen. Hopelijk neemt Dorpsbelangen dit proces wel serieus en gaat deze partij niet (net als de nationale politiek) eerst maandenlang duimendraaien. De uitslag van de kiezer is best helder, het politieke smeedwerk kan nu beginnen.